Terug naar overzicht
Goed Licht Op Weven !
In de oudheid was de thuiswever geheel en al afhankelijk van het natuurlijke daglicht van overdag, met vooral voor avondwerk nog wat ondersteuning van kaarslicht en een olielamp. Deze thuiswever had zijn weefgetouw dan ook altijd zo dicht mogelijk bij het raam staan. Met de komst van gaslicht en daarna elektrisch licht kwam daar verbetering in. Maar daar zijn wel enkele eeuwen over heen gegaan. In het begin van de 19e eeuw vond er verandering plaats en begonnen de thuiswevers met meerdere samen voor een fabrikeur te werken. Deze fabrikeur was eigenaar van een fabriekshuis waar deze wevers werkzaam waren. In die tijd alleen overdag.
Zo rond 1850 ging men in verschillende industrie-locaties gaslicht toepassen. Dat betekende dat bij het donker worden in de avond er door kon worden gewerkt. En dat bracht voor de fabrikeurs een verbetering van de dagproductie! Men ziet in die tijd dan ook steeds meer textielfabrieken waarin gasverlichting werd toegepast.
Eind 19e eeuw tussen 1880 en 1900 kwamen de eerste toepassingen van elektrisch licht. In1879 de eerste bruikbare gloeilamp door Edison uitgevonden. Een z.g. kooldraadlamp die nog veel energie koste en waarvan de lichtsterkte werd uitgedrukt in kaarsen. 12 jaar later in 1891 begon Gerard Philips met de fabricage van kooldraadlampen in Eindhoven. Het betere licht kwam dichtbij hier in de regio!
In die zelfde tijd was er ook al een z.g. koolbooglamp ontwikkeld die vooral voor buitenverlichting werd toegepast. Zo ook hier in Geldrop daar werden in 1893 voor het eerst 2 koolbooglampen geplaatst op het fabrieksterrein van v.d. Heuvel. Dit gebeurde bij het begin van de kermis alhier! Een primeur voor Geldrop!
Dit brengt ons langzaam maar zeker naar de 20e eeuw waar tussen 1900 en 1930 bij Philips er een enorme verbetering werd bereikt met nieuwe soorten gloeilampen zowel voor binnen als buitenverlichting voor huisgebruik als voor bedrijfstoepassing. Dus ook de weverijen gingen daarvan profiteren. Men ging niet alleen lampen produceren maar ook de armaturen waarin de lampen konden worden geplaatst werden erbij geleverd.
In onze eigen expositie in het W.M. kunt u in hal 1 in de derde vitrine hiervan een voorbeeld zien van een Philips-brochure welke bestemd is voor een verlichtings-armatuur voor textielbedrijven. Door de komst van het kunstlicht kon men middels ploegendiensten overgaan naar continu-productie wat steeds meer werd ingevoerd.
Verder in de tijd zien wij in Geldrop de eerste samenwerking van het installatiebedrijf de Firma van Stratum die al vrij vroeg in de jaren dertig van de vorige eeuw voor de Firma v.d. Heuvel elektrische werk zaamheden uitvoerden! Zowel aansluitingen van elektromotoren als voor verlichting. Zij hadden de primeur in 1948 met de installatie van TL- verlichting in de appretuur afdeling van deze fabriek hier in de Molenstraat. Appreteren was een onderdeel van het fabricageproces om de geweven stoffen mooier te maken en egaal licht nodig was.
De verlichtingstechniek stond niet stil en er kwamen steeds betere Lampen zoals de al genoemde TL-lamp en ook andere soorten van gasontladingslampen zoals kwik en natrium lampen.
Men vond steeds weer verbetering van het lichtrendement om de energiekosten te verlagen met de komst van de spaarlamp SL en PL en nu dan de Ledlamp
Deze nieuwe typen lampen hebben de laatste 30 jaar in de fabrieken een ruime toepassing gevonden. Dit brengt ons naar de hedendaagse tijd waarbij het evenement wat deze maand in Eindhoven plaats vind tussen 11 en 18 November en welke is op te maken uit de beginletters van Goed Licht Op Weven om dit lichtevenement onder de aandacht te brengen, waarbij ons eigen gebouw ook in wordt opgenomen.In die periode is er een lichtkunstwerk op de gevel van het Weverijmuseum te zien wat s’avonds wordt gepresenteerd.
De Thuiswever van toen was al blij als hij wat helder daglicht had!
Jan Gijsberts November 2023